NHỮNG VẤN ĐỀ CỦA THẾ GIỚI XUNG QUANH VIÊC DÙNG QUYỀN PHỦ QUYẾT( VETO RIGHT) LÀ GÌ? (P2)

TÁC GIẢ: PHẠM MINH TRÍ(CN NGÀNH KHOA HỌC CHÍNH TRỊ)
PHẦN 2: QUYỀN PHỦ QUYẾT TRONG QUAN HỆ QUỐC TẾ

Ở phần 1 trước đó đã nghiên cứu một vấn đề quan trọng đầu tiên của quyền phủ quyết bên trong một quốc gia đó chính là phương pháp mà các quốc gia tư bản hiện nay, theo cơ chế tam quyền phân lập đang thực hiện, mà đặc biệt là Mỹ, Anh, Úc ..vv.... một số vấn đề cơ bản trong quan hệ chính trị quốc tế, mà các quốc gia đã và đang tham gia các tổ chức quốc tế như LHQ, hay EU, ASEAN... thì quyền phủ quyết còn được sử dụng nhiều hơn, và mang tính chất vốn có của các thành viên tham gia có được. 

I. CÁC NGUYÊN TẮC SỬ DỤNG QUYỀN PHỦ QUYẾT CỦA CÁC THÀNH VIÊN TRONG CÁC TỔ CHỨC QUỐC TẾ
- Hội Đồng Bảo An LHQ là một trong những nơi sử dụng quyền phủ quyết nhiều nhất từ khi LHQ thành lập cho đến nay, 5 thành viên của HĐBALHQ được quyền sử dụng quyền phủ quyết, nguyên tắc cơ bản của quyền phủ quyết ở đây chính là " Đã phủ quyết thì không có gì hạn chế được" 
 - Nếu như theo Hiến chương LHQ thì không có một điều nào trong hiến chương nêu ra quyền phủ quyết này cả, mà chỉ được nhận định và hiểu ngầm ý. Cụ thể là ở điều 27 của Hiến chương có nói là: 

Điều 27 của Hiến chương Liên hợp quốc tuyên bố:

1. Mỗi thành viên của Hội đồng Bảo an sẽ có một phiếu bầu.
2. Các quyết định của Hội đồng Bảo an về các vấn đề tố tụng sẽ được đưa ra bằng một phiếu biểu quyết của chín thành viên.
3. Các quyết định của Hội đồng Bảo an về tất cả các vấn đề khác sẽ được đưa ra bằng một phiếu biểu quyết của 9 thành viên, trong đó có sự đồng ý của các thành viên thường trực; với điều kiện là trong các quyết định theo Chương VI và theo khoản 3 của Điều 52, một bên trong tranh chấp sẽ bỏ phiếu. 

Mặc dù "quyền phủ quyết" không được đề cập cụ thể trong Hiến chương Liên Hợp Quốc, nhưng các quyết định "nội dung" của HĐBA LHQ đòi hỏi "sự đồng ý của các thành viên thường trực" có nghĩa là bất kỳ thành viên thường trực nào có thể ngăn cản việc thông qua.

- Có một điều hạn chế khi phủ quyết ở các tổ chức này là làm cho các quyết định chung của tổ chức khó được thông qua. Và nếu như quá nhiều lần phủ quyết thì thành viên khác có quyền yêu cầu tước bỏ quyền phủ quyết vì lạm dụng quyền phủ quyết nhiều lần, đó là hành vi lạm dụng xúc phạm  nhiều nước ở LHQ.( theo ông Richard Dicker giám đốc phụ trách công lý quốc tế thuộc tổ chức theo dõi nhân quyền).

ẢNH MINH HỌA

II. NHỮNG THẢO LUẬN XUNG QUANH QUYỀN PHỦ QUYẾT

1. Theo AFP, tính đến ngày 23.10, một ngày trước khi Liên Hiệp Quốc chính thức tròn 70 tuổi (24.10.1945 - 24.10.2015), đã có 104 trong tổng số 193 quốc gia thành viên ký cam kết nói trên. Trong đó có cả Anh và Pháp, 2 thành viên thường trực Hội đồng bảo an; cùng Nhật, Ukraine và Uruguay, 3 nước sẽ giữ ghế thành viên không thường trực ở Hội đồng bảo an từ tháng 1.2016.
2. Cam kết mới, còn gọi là bộ quy tắc ứng xử, được soạn thảo và vận động ủng hộ bởi ACT, nhóm gồm 27 quốc gia vừa và nhỏ cùng làm việc nhằm cải thiện tính trách nhiệm, nhất quán và minh bạch của Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc. Theo đó, các quốc gia cam kết “không bỏ phiếu chống lại một dự thảo nghị quyết đáng tin cậy” nhằm tìm cách kết thúc hoặc ngăn chặn tội diệt chủng, tội ác chiến tranh hay những tội ác chống lại nhân loại. Bộ quy tắc trao cho Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki-moon quyền xác định khi nào thì một vụ bùng phát bạo động có thể dẫn đến những tội ác hủy diệt hàng loạt, theo AFP.
3. Cam kết trên được cho là nhằm tránh để Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc rơi vào tình trạng bế tắc như vụ xung đột kéo dài hơn 4 năm qua và khiến hơn 250.000 người thiệt mạng ở Syria, sau khi những dự thảo nghị quyết về vấn đề này liên tục bị một số thành viên thường trực phủ quyết. Nga và Trung Quốc, 2 thành viên thường trực của HĐBA Liên Hiệp Quốc, đã phủ quyết mọi nỗ lực trừng phạt chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad mà phương Tây cho là cần thiết để chấm dứt bạo lực ở Syria.
4. Hồi tháng rồi, Đại sứ Nga tại Liên Hiệp Quốc Vitaly Churkin lên tiếng bác bỏ lời kêu gọi hạn chế sử dụng quyền phủ quyết và cho rằng nó phi thực tế. Ông lập luận rằng quyền xác định việc có hay không những tội ác hủy diệt hàng loạt có thể được sử dụng như một công cụ chính trị, theo AFP. Mỹ và Trung Quốc cũng không ủng hộ.
5. Hội đồng bảo an có 5 thành viên thường trực và 10 thành viên không thường trực luân phiên. Tuy nhiên, chỉ có 5 thành viên thường trực có quyền phủ quyết. Tính đến nay, Liên Xô rồi tới Nga đã sử dụng quyền phủ quyết tổng cộng 81 lần, trong khi Mỹ dùng 77 lần, trong đó có 30 lần cho những nghị quyết về vấn đề Israel - Palestine. Còn số lần viện đến quyền phủ quyết của Anh, Pháp và Trung Quốc lần lượt là 32, 18 và 9.